อาชีพเลี้ยงปลาเป็นที่น่าสนใจสำหรับเกษตรกรหรือผู้ที่ต้องการมีรายได้เสริมโดยเฉพาะใครที่มีพื้นที่ที่อยู่ใกล้แม่น้ำหรือพื้นที่ที่มีน้ำชลประทานหรือคลองสูบน้ำเข้าถึงจนกระทั่งในที่นาต่างๆนะคะ
มีการเลี้ยงกันตั้งแต่แบบเล็กๆตั้งแต่บ่อปูน,บ่อดิน,หรือเลี้ยงในกระชังในแม่น้ำ มีทั้งเลี้ยงปลากินเนื้อและปลากินพืช รายได้ก็งามแต่ค่าใช้จ่ายในการเลี้ยงปลาโดยใช้อาหารสำเร็จรูปก็ค่อนข้างสูงเช่นกัน วันนี้บ้านน้อยจึงมีสูตรอาหารเลี้ยงปลาแบบประหยัดและลดต้นทุนค่าอาหารลงได้ถึง90%กันเลยที่เดียวมีหลายสูตรให้เลือกค่ะ ติดตามเคล็ดลับและวิธีการต่างๆด้านการเกษตรทุกชนิด ได้ที่นี่ Baannoi.com
การเลี้ยงปลามีการเลี้ยงกันแบบหลากหลายแล้วแต่ว่าใครเลี้ยงในพื้นที่แบบไหนใกล้กับแหล่งธรรมชาติมากน้อยแค่ไหน มีทั้งเลี้ยงปลาในกระชัง,การเลี้ยงในบ่อดิน,เลี้ยงปลาในบ่อซีเมนต์,เลี้ยงในบ่อพลาสติก แล้วแต่พื้นที่หรือว่างบประมาณของผู้เลี้ยงนะคะว่ามีต้นทุนในการเลี้ยงมากน้อยเพียงไร
บ่อปลาแบบ ปูพื้นด้วยแผ่นยางพลาสติกใส ขนาดบ่อใหญ่สามารถเลี้ยงปลารวมกันได้หลายชนิด
บ่อเลี้ยงปลาแบบบ่อผ้าพลาสติก ปลาที่เหมาะสมเลี้ยงได้แก่ปลาดุกหรือปลาหมอ
การเลี้ยงปลาบางท่านอาจจะเลี้ยงเพื่อไว้บริโภคหรือรับประทานกันภายในครอบครัวหรือบางท่านเลี้ยงเพื่อจำหน่ายเป็นรายได้หลักหรือรายได้เสริมให้กับครอบครัว และการเลี้ยงปลาเพื่อให้น้ำหนักและขนาดตามที่ต้องการนั้นต้อง ปัจจัยหลักก็คือการให้อาหารและอาหารที่นิยมเลี้ยงปลากันส่วนใหญ่ก็จะเป็นอาหารสำเร็จรูปผลผลิตหรือกำไรที่ได้รับก็ถือว่าเป็นไปในทางที่ดีอยู่เหมือนกันค่ะ แต่ถ้าเราประหยัดค่าใช้จ่ายในเรื่องค่าอาหารลง แต่คุณภาพของปลายังเหมือนเดิมก็น่าสนใจใช่ไหมล่ะค่ะ
ปลาที่นิยมเลี้ยงจะมี2 ชนิด คือปลากินพืชและปลากินเนื้อ การให้อาหารเราต้องแยกประเภทว่าปลากินพืชเค้ากินอาหารชนิดไหนและปริมาณเท่าไรและปลากินเนื้อเค้าต้องการคุณค่าอาหารมากน้อยเพียงไรปริมาณเท่าไรเพื่อผลผลิตที่ได้จะได้ผลผลิตที่สูงตามมาค่ะ วันนี้บ้านน้อยก็ได้รวบรวมสูตรอาหารปลามีทั้งแบบ อาหารของปลากินพืชและอาหารของปลากินเนื้อค่ะ ลองนำไปปรับใช้ดูค่ะรับรองค่าใช้จ่ายลดลงเกินครึ่งและผลกำไรก็จะเพิ่มมากขึ้นอย่างแน่นอน
ปลานิลประเภทปลากินพืช
ปลาสวายปลาประเภทกินเนื้อ
สูตรอาหารของ”ปลากินพืช”ก็มีหลายสูตรให้นำไปใช้น่ะค่ะแล้วแต่ว่าใครมีวัสดุอุปกรณ์สูตรไหนทำง่ายประหยัดด้วยค่ะ
สูตรที่1
วัสดุที่ใช้
- แหน 5 กก. ถ้าช่วงไหนตามแหล่งน้ำไม่มีแหน ให้ใช้ต้นกล้วยแทน วิธีการก็คือนำมาหั่นและตำให้ละเอียดก่อน
- รำละเอียด 1 กก.
- น้ำหมักปลา 1 ลิตร (ทำจากเศษปลาที่เหลือทิ้งมาหมัก)
วิธีทำสูตรที่ 1
- นำแหนและรำละเอียดมาคลุกเคล้าให้เข้ากัน
- จากนั้นเทน้ำหมักปลาลงไป1ลิตร คลุกเคล้าส่วนผสมทั้งหมดให้เข้ากัน
- แค่นี้ก็ได้อาหารปลาแล้วค่ะปั้นเป้นก้อนๆโยนให้ปลากินได้เลย
- และถ้าต้องการเก็บไว้ใช้แบบไม่ต้องทำบ่อยๆหรือทุกวันก็สามารถนำอาหารสูตรนี้ตากแดดให้แห้งแล้วอัดเม็ดเก็บไว้ใช้ได้หลายเดือนเหมือนกันค่ะ
สำหรับสูตรนี้จะเริ่มให้อาหารแก่ปลาที่มีอายุประมาณ 1 เดือนเศษ ช่วงเวลาที่ให้คือเช้าหรือเย็นก็ได้ วันละ 1 ครั้ง บ่อละ 1 กก. ซึ่งเลี้ยงปลาได้ถึง 4,000 ตัวเลยทีเดียวค่ะ ค่าใช้จ่ายจากสูตรนี้จะเสียค่าใช้จ่ายแค่ ค่ารำเพียงมื้อละ 2 บาทแค่นั้นเอง น่าสนใจนำไปใช้กันดูน่ะค่ะ เราใช้ระยะเวลาในการเลี้ยงปลาประมาณ 6-8 เดือนก็สามารถจับปลาไปจำหน่ายได้แล้ววิธีนี้จะช่วยลดต้นทุค่าอาหารลงได้มากถึง 90 เปอร์เซ็นต์เลยทีเดียวค่ะ
สูตรที่2
วัสดุส่วนผสม
- พืชสีเขียว เช่น ผักบุ้ง กระถิน ฯลฯ 5 กก.
- ปลาป่นหรือหอยเชอรี่ 1 กก.
- รำละเอียด 2 กก.
- ปลายข้าวต้มสุก 1 กก.
- ข้าวโพดป่น 1 กก.
- กล้วยน้ำว้า/ฟักทอง/มะละกอ (เลือกใช้อย่างใดอย่างหนึ่ง) 1 กก.
- เกลือ 2 ขีด
- กากน้ำตาล 5 ช้อนโต๊ะ
- EM หรือน้ำจุลินทรีย์ 2 ช้อนโต๊ะ (ถ้าไม่มีก็ใช้น้ำหมักชีวภาพสูตรหอยเชอรี่ สูตรปลา เหมาะจะใช้ในสูตรอาหารปลากินเนื้อ น้ำหมักเปลือกมังคุดหรือน้ำหมักพืชผัก เหมาะสำหรับใช้ในสูตรอาหารปลากินพืชหรือสูตรไหนแทนก็ได้ทั้งนั้นค่ะ)
ขั้นตอนและวิธีทำ
- นำหอยเชอรี่มาบดทั้งเปลือก
- ใส่ส่วนผสม ปลาป่น,หอยเชอรี่ที่บดแล้ว,ข้าวโพดป่น ทั้งหมดใส่ผสมกันในกะละมัง อัตราส่วนตามที่กำหนดในสูตรผสมให้เข้ากัน
- หากต้องการทำให้เป็นเม็ดก็นำเข้าเครื่องอัดเม็ด โดยขนาดของเม็ดเราก็สามารถเลือกได้ตามความต้องการ
- หรือจะปั้นเป็นก้อนก็ได้ ขนาดเล็กใหญ่แล้วแต่ขนาดของปลา
- แล้วให้นำไปผึ่งลมให้แห้งเป็นอันเสร็จเรียบร้อยค่ะ
วิธีการนำไปใช้ให้อาหารปลา
- นำไปหว่านให้ปลากินวันละครั้ง 2 มื้อ เช้าและเย็น
- หว่านให้ทั่วบ่อ จุดเดิมเสมอเพื่อให้ปลาเคยชิน
- หว่านให้ปลากินหมดภายใน 30 นาที
ประโยชน์ของอาหารปลาสูตรที่ 2 ได้แก่
- ใช้เป็นอาหารปลากินพืชได้ทุกชนิด
- ประหยัดกว่าซื้ออาหารปลาสำเร็จรูป
- มีคุณค่าทางอาหารครบถ้วน
- ปลาโตเร็ว ใช้ระยะเวลาในการเลี้ยงเพียง 3 เดือนก็สามารถจับมาบริโภคหรือจำหน่ายได้แล้วค่ะ
สูตรที่ 3
วัสดุอุปกรณ์ในการทำอาหารปลา
- รำอ่อน 6 กก.
- ใบผักบุ้งหรือใบกระถินตากแห้ง 4 กก.
- อาหารปลาสำเร็จรูป 1 กก.
- ข้าวสุก 3 กก.(เพื่อช่วยให้อาหารจับตัวเป็นก้อน)
- กากมะพร้าว 1 กก.
วิธีทำ
- ผสมทุกอย่างเข้าด้วยกัน ปั้นเป็นก้อน
- แล้วนำไปตากจนแห้ง 1-2 วัน ก็นำไปใช้ได้
สูตรนี้ใช้เลี้ยงปลาที่มีขนาดลำตัว 1 นิ้วขึ้นไป สูตรนี้มีต้นทุนกิโลกรัมละ 10 บาทเหมาะสำหรับปลากินพืช เช่น ปลานิล,ปลาตะเพียน,แต่หากปรับมาให้กับปลากินเนื้อ เช่นปลาดุก ให้เสริมปลาป่นเพื่มเข้าไปในส่วนผสมค่ะ ต้นทุนลดลงกว่าไปซื้ออาหารสำเร็จรูปได้ครึ่งต่อครึ่งซึ่งส่งผลให้กำไรได้เพิ่มขึ้นอีกเท่าตัวค่ะ
สูตรที่ 4 อาหารสำหรับปลานิล
วัสดุส่วนผสม
- รำ 6 กก.
- เปลือกถั่วเหลือง 1 กก.
- เศษผัก 3 กก.
ขั้นตอนและวิธีทำ
- นำเปลือกถั่วเหลือง,รำ,เศษผักในอัตราส่วนตามสูตรมาต้มรวมกัน
- ต้มทิ้งไว้ประมาณ 20 นาที
- ทิ้งไว้ให้เย็นก็สามารถนำไปเป็นอาหารปลานิลได้แล้วค่ะ
การให้อาหารสูตรนี้กับปลานิลคือ ให้กินวันล่ะ 1 ครั้งก็พอค่ะ
สูตรที่ 5 สูตรนี้ง่ายๆค่ะ
- สำหรับปลากินพืชน่ะค่ะ ใช้แค่ฟางไปใส่ไว้ในบ่อปลาโดยไม่ต้องผสมอะุไรเลย แช่ไว้ให้เปื่อยแล้วปลาก็จะมากินเอง เมื่อปลากินฟางเค้าก็จะได้เป็นอาหารเสริมแก่ตัวปลาส่วนเราก็ประหยัดในค่าใช้จ่ายเพิ่มขึ้น
สูตรที่ 6 สำหรับปลากินพืช
วัสดุอุปกรณ์
- มันเส้นบดตากแดดให้แห้ง 44 กก.
- กากมะพร้าว 20 กก.
- กากถั่วเหลือง 10 กก.
- รำอ่อน 10 กก.
- เศษปลาทั่วไป บดตากแห้ง 5 กก.
- มูลไก่ไข่ 10 กก.
- ไดแคลเซียม 1 กก. (มีจำหน่ายตามร้านอาหารสัตว์ทั่วไป)
- แร่ธาตุรวม 1/4ขีด (มีจำหน่ายตามร้านอาหารสัคว์ทั่วไป)
- ไรซีน 2 ขีด (มีจำหน่ายตามร้านอาหารสัตว์ทั่วไป)
ขั้นตอนและวิธีการทำ
- นำส่วนผสมทั้งหมดมาคลุกเคล้าให้เข้ากัน
- จากนั้นนำไปใส่เครื่องบดให้ละเอียด 2 ครั้งโดยครั้งสุดท้ายจะได้ออกมาเป็นเส้นๆเนื้อละเอียด
- นำไปตากแดดให้แห้งประมาณ 3 วันให้กลับกองทุกๆ 3 ชั่วโมงตากแห้งให้ได้ความชื้น 14 % ก็สามารถนำไปเป็นอาหารปลาได้แล้วค่ะ
สูตรอาหารปลาสูตรนี้จะได้อาหารสำหรับปลากินพืชที่มีโปรตีนถึง 16 % สามารถนำไปใช้เลี้ยงปลาเป็นอาหารหลักที่เราเลี้ยงเอง หรือจะผลิตอาหารสูตรนี้เพื่อจำหน่ายก็ถือว่าได้กำไรสองต่อแถมมีรายได้เพิ่มขึ้นมาอีกด้วยน่ะค่ะ ต้นทุนต่ำมากเฉลี่ยแล้วใช้เพียงกิโลกรัมละ 5 บาทเท่านั้นเองและยังสามารถเก็บไ้ได้นานประมาณ 3 เดือนอีกด้วย
และสูตรสุดท้ายเป็นสูตรภูมิปัญญาชาวบ้านที่ใช้เลี้ยงปลานิล
อาหารปลาอย่างดีที่สุดของปลานิล พึ่งจะทราบเหมือนกันค่ะว่าคือ “ขี้วัวหรือขี้ควาย”นี่เอง วิธีการก็ง่ายๆมี 2 แบบค่ะ
- แบบแรก การนำเอาขี้วัวหรือขี้ควายสดๆ ไปวางไว้ในน้ำริมบ่อเลี้ยงปลา เมื่อปลาได้กลิ่นก็จะพากันมารุมกินอย่างเมามันกันเลยทีเดียวค่ะ
- แบบที่สอง นำขี้วัวหรือขี้ควายใส่กระสอบ ให้มัดปากกระสอบให้แน่น เจาะรูไว้รอบๆกระสอบ แล้วหย่อนกระสอบลงไปไว้ในบ่อที่เลี้ยงปลานิล โดยเอาเชือกมัดปากกระสอบไว้กับต้นไม้หรือทำหลักปักไว้ เมื่อปลาได้กลิ่นหรือปลาหิว ก็จะพากันมากินโดยปลาจะค่อยๆกินทีละน้อย
ประโยชน์ที่ได้รับ
- ขี้วัวกับขี้ควายนอกจากจะทำให้ปลานิลอิ่มแล้วยังช่วยให้ไรน้ำและตะไคร่น้ำเพิ่มจำนวนมากขึ้นและเติบโตอย่างรวดเร็วอีกด้วย ซึ่งไรน้ำและตะไคร้น้ำล้วนเป็นอาหารชั้นดีของปลานิลและปลากินพืชชนิดอื่นๆด้วยค่ะ
- การเลี้ยงปลานิลด้วยขี้วัวนอกจากจะช่วยประหยัดต้นทุนในการเลี้ยงแล้ว ก็ยังช่วยในด้านทำให้ปลานิลปลอดจากสารพิษหรือสารตกค้างต่างๆและมีความปลอดภัยสูงอีกด้วยค่ะ
เกษตรกรท่านไหนที่กำลังเลี้ยงปลาอยู่หรือว่ากำลังคิดที่จะเลี้ยงก็ลองนำสูตรที่ท่านว่าสะดวกในการหาวัสดุในการใช้ มาทำเป็นอาหารเลี้ยงปลาดูน่ะค่ะเรื่องต้นทุนลดลงจากเห็นได้ชัดแน่นอนดูจากวัสดุที่ใช้แต่ละสูตรได้เลยค่ะและผลที่ตามมาคือสิ่งที่ได้รับจากการเลี้ยงด้วยอาหารที่ทำเองคือการเจริญเติบโต,น้ำหนักของปลา และที่ทุกท่านต้องการมากที่สุดก็คือกำไรเพิ่มมากขึ้นกว่าเดิมอีกเท่าตัวค่ะ ผู้เขียนหวังว่าบทความนี้คงเป็นประโยชน์ต่อผู้อ่านเว็บบ้านน้อย ไม่มากก็น้อยน่ะค่ะติดตามเคล็ดลับและวิธีการต่างๆด้านการเกษตรทุกชนิดได้ที่นี่ Baannoi.com
Cr.ศูนย์รวมความรู้การเกษตร@farmlandthai
